Choroby
lut
09
Insulinoodporność

Zaburzona gospodarka glukozowo-insulinowa jest powszechnie niezdiagnozowanym problemem.

Masz do czynienia z nadwagą, zmęczeniem po posiłkach, zbyt dużą ilością tkanki tłuszczowej, ciągłym głodem, częstym oddawaniem moczu, trudnościami z odchudzaniem, lub zachciankami na słodycze?

Objawy te mogą świadczyć o zaburzonej gospodarce glukozowo-insulinowej. Wczesne ich rozpoznanie umożliwi Ci podjęcie skutecznych działań w celu uniknięcia długoterminowych problemów zdrowotnych. 

Glukoza służy jako paliwo dla twojego mózgu i komórek całego organizmu. Jeśli nie masz odpowiedniego poziomu cukru (glukozy) we krwi, to wpłynie negatywnie na ogólny stan Twojego zdrowia i na funkcje Twojego mózgu.

Zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej mogą odnosić się do (chronicznie) niskiego lub wysokiego poziomu cukru we krwi. Niektóre osoby doświadczają również wahań pomiędzy niskimi a wysokimi skokami glukozy. Spadki poziomu cukru we krwi znane są jako hipoglikemia, a wysokie wartości glukozy we krwi odnoszą się do hiperglikemii i są wynikiem insulinooporności. 

Co kryje się za insulinoopornoscią?

Insulina jest hormonem wytwarzanym przez trzustkę, i jej głównym zadaniem jest pomoc we wniknięciu glukozy krążącej we krwi do komórek organizmu, gdzie jest ona wykorzystywana do wytworzenia energii. Glukoza pochodzi z pożywienia i napojów, które spożywamy. Jest ona  tak zwanym paliwem. Kiedy poziom glukozy we krwi podnosi się po posiłku, wówczas trzustka uwalnia insulinę do krwi. Insulina pomaga wtedy obniżyć poziom cukru we krwi poprzez ułatwianie wnikanie glukozy do komórek, co pozwala na utrzymanie glukozy w normalnym zakresie. Jeżeli organizm jest ciągle bombardowany nadwyżką glukozy, to mechanizmy regulacji jej poziomu zostają zaburzone. W ten sposób rozwija się insulinooporność. 

Co kryje się za insulinoopornoscią?

Insulinooporność i jej wpływ na zdrowie

Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu nie reagują prawidłowo na insulinę, stają się na nią mniej wrażliwe i wówczas glukoza z większą trudnością wnika do komórek. W związku z tym jest bardziej prawdopodobne, że glukoza we krwi będzie podwyższona; a komórki organizmu będą niedoładowane paliwem i nie będą w stanie wygenerować energii (ATP). W efekcie może wystąpić chroniczne zmęczenie, zaburzenia mitochondrialne i nadwyżka glukozy będzie sie odkładać w formie tkanki tłuszczowej. 

Insulinooporność zwiększa zachorowanie na niektóre choroby

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że ma insulinooporność; czyniąc ją cichym, niezdiagnozowanym problemem, który jeśli nie jest leczony, zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 i wiele innych poważnych problemów zdrowotnych, w tym zawał serca, udar mózgu, zespół policystycznych jajników (PCOS), nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemię znaną jako zespół metaboliczny, choroby neurodegeneracyjne oraz nowotwory. Jak widzicie lista jest długa. 

Insulinooporność sprzyja stanom zapalnym

Kiedy komórki stają się oporne na insulinę, organizm stara się to zrekompensować wytwarzając jeszcze więcej insuliny (hiperinsulinemia), dlatego osoby z insulinoopornością często mają wyższy poziom insuliny (na czczo) niż osoby zdrowe. Wyobraź to sobie jako insulinę, która musi krzyczeć coraz głośniej (=wiecej insuliny) aby ją usłyszano bo komórki organizmu na nią nie reagują tzn. jej nie słyszą. To sprzyja procesom zapalnym, zaburza biochemię i funkcje mózgu.

Co ciekawe, poziom glukozy i insuliny wpływa na zdolność mózgu do tworzenia neuroprzekaźników i wykazano, że zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej odgrywają rolę w chorobach neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona

Co jest najczęstszą przyczyną insulinooporności?

Nabycie insulinooporności nie następuje z dnia na dzień, ten proces zazwyczaj trwa latami. Najczęstszą przyczyną jest dieta bogata w cukry, słodycze, ciastka, napoje gazowane, chleb, makaron, ciastka, nadmiar ryżu i ziemniaków oraz zbóż. Ponadto, duży stres, zły sen i brak aktywności fizycznej dolewają oliwy do ognia. Również, otyłość sama w sobie napędza insulinooporność jeszcze bardziej. Ale można także być insulinoopornym bez nadwagi i otyłości. 

Insulinooporność rozwija się stopniowo

Jak wspomniałam wyżej, insulinooporność rozwija się stopniowo. W początkowej fazie insulinooporności, fazie kompensacji, poziom insuliny jest wyższy, ale normalne stężenie glukozy we krwi jest nadal utrzymywane. Wówczas badając tylko poziom glukozy we krwi nie będziemy świadomi, że jest jakikolwiek problem. W pewnym momencie, jeśli te proces będzie trwał, wrażliwość na insulinę pogarsza się (insulina krzyczy ale nie jest słyszana) do tego stopnia, że na czczo i po posiłku stężenie glukozy pozostaje podwyższone (hiperglikemia). Ostatecznie rozwija się cukrzyca typu 2, czyli przejście od insulinooporności do cukrzycy typu 2, które charakteryzuje się niezdolnością komórek β trzustki do produkcji wystarczającej ilości insuliny aby obniżyć poziom glukozy we krwi. 

Rozwój insulinoodporności

Wówczas symptomy stają się bardziej wyraziste i to wtedy zazwyczaj ma miejsce diagnoza cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego. Ale proces poprzedzający cukrzycę, czyli zaburzenia gospodarki glukozowo-insulinowej trwają latami, nawet 10-40 lat i są zdecydowanie łatwiejsze do ogarnięcia aniżeli sama cukrzyca i wiążące się z nią komplikacje. Dlatego warto być świadomym i działać na czas. 

Symptomy insulinooporności

Symptomy mogą obejmować:

  • uczucie senności po posiłkach
  • pragnienie 
  • uczucie głodu nawet po posiłku
  • zwiększone lub częste oddawanie moczu
  • ogólne zmęczenie
  • częste infekcje
  • trudności z koncentracją (mgła mózgowa)
  • przyrost masy ciała (tłuszcz brzuszny, u kobiet również grube ramiona)
  • wysokie ciśnienie krwi
  • wysoki poziom cholesterolu
  • uczucie mrowienia w dłoniach lub stopach, zwłaszcza gdy insulinooporność postępuje do cukrzycy typu 2
  • niektóre osoby mogą mieć przyciemnioną skórę pod pachą lub na plecach i po bokach szyi, co jest stanem zwanym akantozą nigricans.
  • Zespół policystycznych jajników (Polycstic Ovary Syndrome - PCOS), chorby neurodegeneracyje są również czerwoną flagą do rozważenia insulinooporności

Jak można zdiagnozować insulinooporność?

Nie ma jednego idealnego testu do diagnozy insulinooporności. Jednak najprostszym sposobem badania przesiewowego, obok manifestacji klinicznej, jest wykonanie badania krwi (na czczo) na poziom glukozy i insuliny, HbA1c, cholesterolu, trójglicerydów. Warto też dodać panel tarczycowy. 

Z wynikiem badania krwi glukozy i insuliny możemy wyliczyć Wskaźnik HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance), który pozwoli nam na wstępną ocenę stopnia insulinooporności/insulinowrażliwości.  

Insulinooporność - odpowiednia dieta może rozwiązać problem jeżeli zadziałamy na czas

Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć insulinooporność lub predyspozycję do cukrzycy, są rzeczy, które możesz zrobić, aby zmniejszyć stan zapalny i poprawić gospodarke glukozowo-insulinową.

Od czego zacząć? Od unikania słodzonej żywności i napojów, unikania żywności i napojów przetworzonych a włączenia do diety zbilansowanych posiłków składających się z prawdziwej żywności. Pokarmy roślinne (warzywa, owoce) bogate w fitoskładniki, takie jak polifenole - flawonoidy o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwutleniających, powinny być obfitą częścią na Twoim talerzu. Zalecane jest również umiarkowane spożywanie zdrowych węglowodanów. Pomyśl o tradycyjnej diecie śródziemnomorskiej. Niektóre osoby chwalą sobie również dietę ketogeniczną do poprawienia gospodarki glukozowo-insulinowej.

Większość osób zaobserwuje korzyści, gdy bedzie trzymać się odpowiednich proporcji przy głównych posiłkach:

  • Około 40-60% nieskrobiowych warzyw (brokuły, brukselki, pomidory, ogórki, kapusta, sałata, papryka, czosnek, por i inne) 
  • Około 15-25% produktów bogatych w białko wysokiej jakości (mięso, jaja, ryba, soja i inne)
  • Około 15-25% produktów bogatych w zdrowe tłuszcze (oleje, avocado) 
  • Około 15-25% produktów bogatych w skrobię oporną (ziemniaki, ryż, kasze, chleb)
  • Zioła, przyprawy i sól do smaku

Owoce są również częścią zdrowej diety, ale najlepiej spożywać je z umiarem jako przekąskę lub deser.

Zapisz się na konsultację

ZAPISZ SIĘ